Thứ nhất, nguyên tắc tôn trọng, vận dụng đúng đắn và đẩy đủ quy luật, nguyên tắc nền kinh tế thị trường.

Việc tái cấu trúc tài chính trong DN cần chú trọng tới việc xem nhu cầu, cơ chế thị trường và định hướng phát triển thị trường làm căn cứ để xây dựng kế hoạch phân bổ nguồn vốn cho việc phát triển DN; đồng thời, đưa ra các biện pháp để khắc phục những hạn chế của cơ chế thị trường. Việc đổi mới cũng như hội nhập và phát triển là một vấn đề bắt buộc của thị trường, sẽ tạo ra những cơ hội mới cho DN phát triển song cũng không thể tránh khỏi những rủi ro.

Nếu DN chỉ quan tâm tới hoạt động bên trong mà bỏ qua các yếu tố bên ngoài, thì dù có tái cấu trúc, DN cũng sẽ không thể tránh khỏi những khó khăn không lường trước và khó có thể xây dựng được một cấu trúc tài chính tối ưu nhất cho DN.

Thứ hai, nguyên tắc đánh đổi giữa lợi nhuận và rủi ro.

Hoạt động kinh doanh của DN luôn chứa đựng yếu tố rủi ro. Mức độ rủi ro của DN còn gia tăng khi DN sử dụng đòn bẩy kinh doanh và đòn bẩy tài chính với mức độ lớn. Tác động của đòn bẩy kinh doanh và đòn bẩy tài chính tạo nên hiệu ứng đòn bẩy tổng hợp, có tác động theo cấp số nhân đến lợi ích của chủ sở hữu khi DN đi vay nhiều, đồng thời tập trung đầu tư lớn vào tài sản cố định. Tác động này luôn có tính hai mặt, có thể tạo ra bước phát triển nhảy vọt, song cũng có thể đưa DN đến bờ vực phá sản. Vì vậy, DN cần có sự suy xét thận trọng giữa lợi ích có khả năng đạt được và rủi ro trước khi quyết định tái cấu trúc tài chính theo hướng tăng tỷ trọng vốn vay, đồng thời tập trung sử dụng nguồn lực để đầu tư tài sản cố định.

Để áp dụng nguyên tắc này một cách an toàn, DN vận tải biển nên giảm tỷ trọng nợ vay, đồng thời cân nhắc trong việc đầu tư hiện đại hóa thiết bị công nghệ để đảm bảo chi phí cố định không quá lớn. Việc tái cấu trúc tài chính theo hướng gia tăng các khoản nợ dài hạn nhằm phát huy ảnh hưởng của hiệu ứng đòn bẩy chỉ nên sử dụng khi sản lượng tiêu thụ được đánh giá là có thể vượt xa điểm hòa vốn, tỷ suất sinh lời của tài sản phải lớn hơn chi phí sử dụng vốn vay.

Thống kê cho thấy, năm 2018, tổng sản lượng vận tải do đội tàu biển Việt Nam thực hiện đạt khoảng hơn 144 triệu tấn, tăng gần 11% so với năm 2017 (chiếm tỷ trọng 55,6% trong tổng lượng hàng hóa luân chuyển của tất cả các phương thức vận tải). Tuy nhiên, cơ cấu đội tàu vận tải biển Việt Nam chưa hợp lý, trong khi số lượng tàu hàng tổng hợp, hàng rời chiếm hơn 70% tổng trọng tải lượng tàu container chỉ chiếm 3,6%.

Thứ ba, tập trung vào hoạt động chính.

Trong quá trình tái cấu trúc, các DN cần kiên quyết giảm/loại bỏ các hoạt động hoặc bộ phận không đem lại hiệu quả hoặc hiệu quả không cao đối với DN để tập trung vào những lĩnh vực hoạt động then chốt, có hiệu quả. Việc này có thể giúp DN giảm các chi phí không cần thiết, tập trung vốn và nguồn lực vào các hoạt động đem lại lợi ích cho DN. Việc tập trung vào hoạt động chính nhằm loại bỏ hoặc tách rời các hoạt động không hiệu quả, hoặc ảnh hưởng đến hiệu quả chung của DN.

Thứ tư, đảm bảo tính linh hoạt.

Tính linh hoạt thể hiện khả năng DN điều chỉnh nguồn vốn nhanh chóng và dễ dàng khi cần phải có sự thay đổi để thích hợp với từng giai đoạn hoặc sự thay đổi trong kinh doanh của DN.

DN muốn mở rộng sản xuất, song nhiều khi cũng muốn thu hẹp quy mô đầu tư. Do vậy, để nâng cao tính linh hoạt trong việc điều động vốn, cấu trúc tài chính phải được xây dựng trên cơ sở giúp DN tăng năng lực đàm phán với các nhà cung cấp vốn trên thị trường. Tuân thủ theo nguyên tắc này, có thể thấy rằng, việc ưu tiên gia tăng tỷ trọng các khoản nợ nhất là các khoản nợ ngắn hạn cho phép các nhà quản trị những cơ hội thuận lợi để điều chỉnh linh hoạt nguồn vốn. Ngoài ra, việc đa dạng hóa các hình thức tài trợ bằng cách bổ sung thêm các điều khoản về khả năng thu hồi vốn trước hạn đối với trái phiếu và cổ phiếu ưu đãi cũng giúp cho DN có thể chủ động điều chỉnh cấu trúc tài chính một cách kịp thời khi cần thiết.

Thứ năm, đảm bảo sự tương thích.

Tính tương thích được thể hiện thông qua hai điều cần lưu ý, đó là: Sự tương thích của loại vốn sử dụng với tài sản tài trợ và đảm bảo tài sản lưu động hoặc tài sản lưu động thường xuyên, ngay cả trong trường hợp DN gặp khó khăn.
Trên thực tế, nguyên tắc này được xây dựng khi các nguồn tài trợ yêu cầu về thời gian đáo hạn khác nhau trong khi thời gian tạo ra nguồn tiền từ các tài sản không giống nhau. Vì vậy, DN muốn đảm bảo khả năng thanh toán ở bất kỳ thời điểm nào, giảm thiểu rủi ro về tài chính thì việc hoạch định cấu trúc tài chính cần có sự tương thích giữa thời gian được quyền sử dụng vốn với chu kỳ sinh lời của tài sản đầu tư.
Bên cạnh đó, các tài sản dài hạn gồm tài sản cố định, các khoản đầu tư dài hạn và tài sản lưu động thường xuyên cần được tài trợ bằng các nguồn vốn ổn định là vốn chủ sở hữu và các nguồn vốn dài hạn khác. Còn tài sản lưu động tạm thời có thể được tài trợ bằng các nguồn vốn ngắn hạn nhằm giảm thiểu chi phí, giảm thiểu rủi ro mất khả năng thanh toán, lành mạnh hóa tình hình tài chính của DN.

Thứ sáu, tối thiểu chi phí sử dụng vốn.

Mỗi nguồn tài trợ yêu cầu về chi phí sử dụng vốn hay giá vốn khác nhau. Chi phí sử dụng vốn của mỗi nguồn tài trợ cũng biến động theo chu kỳ kinh doanh. Vì vậy, tái cấu trúc cho DN phải đảm bảo tối thiểu hóa chi phí sử dụng vốn, nhằm tối đa hóa lợi ích cho chủ sở hữu DN. Tuân thủ nguyên tắc này, đòi hỏi nhà quản trị DN một mặt đánh giá được xu thế biến động về chi phí sử dụng vốn trên thị trường, chọn thời điểm huy động vốn thích hợp.
Mặt khác, hoạch định cấu trúc tài chính nghiêng về các nguồn tài trợ có thời gian đáo hạn ngắn, thời gian hoàn trả vốn gốc và lãi có thể điều chỉnh một cách linh hoạt, như cổ phiếu ưu đãi, trái phiếu chuyển đổi thành cổ phiếu và các nguồn tài trợ ngắn hạn khác.

Thứ bảy, đánh đổi giữa lợi nhuận và rủi ro.

DN cần phải có sự suy xét thận trọng giữa lợi ích có khả năng đạt được và rủi ro trước khi quyết định tái cấu trúc tài chính theo hướng tăng tỷ trọng vốn vay, đồng thời tập trung sử dụng nguồn lực để đầu tư tài sản cố định vì hoạt động kinh doanh của DN luôn chứa đựng yếu tố rủi ro. Tuân thủ nguyên tắc này nếu nhà quản trị muốn cấu trúc tài chính thiên về an toàn, giảm thiểu rủi ro kinh doanh và rủi ro tài chính thì phải giảm tỷ trọng nợ vay.
Đồng thời, cân nhắc trong việc đầu tư hiện đại hóa thiết bị công nghệ để đảm bảo chi phí cố định không quá lớn. Việc tái cấu trúc tài chính theo hướng gia tăng các khoản nợ dài hạn nhằm phát huy ảnh hưởng của hiệu ứng đòn bẩy chỉ nên sử dụng khi sản lượng tiêu thụ được đánh giá là có thể vượt xa điểm hòa vốn, tỷ suất sinh lời của tài sản phải lớn hơn chi phí sử dụng vốn vay.